Dağ Nedir

1-)Alm. Berg (m), Fr. Montagne (Mont) (m), İng. Mountain (Mount). Çevresine göre çok yüksek olan yeryüzü şekli. Her yüksek yeryüzü şekli dağ değildir. “Tepe” ismi verilen yeryüzü şekliyle dağ arasındaki fark, kapladığı sahanın büyüklüğü ile yüksekliğidir. Dağlar tepelere göre daha geniş saha kaplar ve yükseklikleri tepelerden çok fazladır. Tabanının genişliği ve yüksekliğinin çok fazla olmasına rağmen tepesi düz olan yerler dağ niteliği taşımaz. Böyle yüksekliklere “yayla” adı verilir. Bir yükseltinin (engebenin) dağ olabilmesi için, tabanının geniş ve yüksekliğinin fazla olmasının yanında tabanı üzerine oturtulmuş bir koni şeklinde tepesinin çok dar bir yüzeye sahip olması gerekir.

Dağlar tek tek engebeler halinde olabildikleri gibi yanyana sıralanmış şekilde de bulunurlar. Birbirinin devamı şeklinde uzanan dağlara “sıradağlar” denir. Dağların çok olduğu, sarp ve dik yamaçların sık sık rastlandığı, aralarında yüksek yaylaların bulunduğu geniş bölgelere “dağlık bölge” ismi verilir. Dağların deniz seviyesinden olan yüksekliklerine “dağın mutlak (salt) yüksekliği”, eteklerinden itibaren doruğa kadar olan yüksekliklerine ise “dağın nisbi (bağıl) yüksekliği” denir.

Dağlar hakkında araştırma yapan bilim dalına “oroğrafya” adı verilir. On dokuzuncu asır ortalarında gelişmeye başlayan oroğrafya, dağları dış görünüşleri bakımından inceler. İç bünyelerini inceleyen bilim dalı ise “jeoloji”dir. Dağların dış görünüşleri itibariyle incelenmesi iki yönde olur: a) Biçimleri (görünüşleri) bakımından, b) Meydana geliş şekilleri bakımından.

Görünüş bakımından, alçak, orta yükseklikte, yüksek, tek dağlar, sıra dağlar, geçitli, geçitsiz dağlar, dilinmiş, yıldız şeklinde uzanışlı (bir noktadan her yöne doğru dağ kollarının açılarak uzanışı), kuş tüyü uzanışlı (kuş tüyü veya yaprak damarları gibi uzanan) ve ızgara uzanışlı dağlar şeklinde isimler alırlar.

Meydana geliş şekilleri bakımından dağlar incelenirken de genel olarak ikiye ayrılır:1) Meydana geliş zamanlarına göre, 2) Meydana geliş hadiselerine göre.

Meydana geliş zamanlarına göre dağlar genç ve eski dağlar olarak ayrılır. Sarp, keskin çizgiler taşıyan dağlar, uzun zaman dış tesirlere maruz kalmadığı için yakın bir geçmişe sahiptir. Yumuşak çizgiler taşıyan bir dağın erozyona uğradığı, yani çok eski zamanlarda meydana geldiği anlaşılır. Bu tarifler genel olup, bazı özel durumlarda bunların tersi olduğu da görülür.

Dağlar genellikle kırılmalar, kıvrılmalar veya yanardağ püskürmelerinden meydana gelmiştir. Bu sebepten kırık dağlar, kıvrım dağlar ve yanardağ isimleri de verilir. Yerkabuğunun iyice sertleşip, kırılgan bir özellik almış bulunan bölümlerinin çeşitli yer hareketleri sonucu kırılarak (fay kaymaları bu şekildeki bir harekettir) meydana gelen dağlara “kırık dağlar” denir. Yurdumuzda Batı Anadolu’daki bazı dağlar ve Orta Avrupa ile Orta Asya’nın bazı dağları kırık dağlardır. Yerleşmiş eski yığınlar kuşağının aralardaki oynak ve kıvrılabilen bölümlerinin yan taraflarda meydana gelen sıkıştırma gibi hareketler neticesinde sıkışma ve kıvrılmalarından meydana gelen dağlar, “kıvrım dağları” ismini alır. Yeryüzünde genellikle birbirine paralel olan sıradağlar kıvrım dağlardır. Türkiye’de kuzey ve güneydeki sıradağlar, Avrupa’da Pirenelerden Asya’da Himalaya Dağlarına kadar olan dağ silsilesi ve Amerika kıtasının batısını bir uçtan diğer uca kateden sıradağlar kıvrım dağlarıdır. Yer kabuğunun zayıf, dayanıksız yerlerinin yer merkezindeki lavların püskürmesi neticesinde meydana gelen, yapısı, yüksekliği ve biçimi püskürme olaylarına bağlı olan dağlar “volkan dağları” veya “yanardağ” ismiyle anılırlar. Yurdumuzdaki Ağrı, Süphan, Erciyes, Nemrut, Karadağ, Karacadağ birer yanardağdır.

Dünyadaki Yüksek Dağlar

Adı Yüksekliği Dağ Sırası

Everest : 8848 m : Himalaya

Godwim Austen : 8611 m : Karakurum

Kantsindzunga : 8585 m : Himalaya

Daulagiri : 8168 m : Himalaya

Nanga Parbat : 8126 m : Himalaya

Ullug Mustay : 7723 m : Kuenkum

Kungur Tag : 7719 m : Pamir

Tiris Mir : 7699 m : Hindikuş

Minya Konka : 7590 m : Szetşuan

Mustag Ata : 7555 m : Pamir

Türkiye’deki Yüksek Dağlar

Dağın Adı : Yüksekliği : Bölgesi

Büyük Ağrı Dağı : 5137 m : D.Anadolu

Süphan : 4058 m : D.Anadolu

Cilo Dağı : 4116 m : D.Anadolu

Demirkaşık Dağı : 3756 m : Akdeniz

Lorut Dağı : 3558 m : Akdeniz :

Kaçkar Dağı : 3932 m : Karadeniz

Üç Doruk Tepe : 3709 m : Karadeniz

Uludağ : 2543 m : Marmara

Akdağ : 2446 m : Ege

Bozdağ : 2414 m : Ege

Erciyes Dağı : 3917 m : İç Anadolu

Karacadağ : 1938 m : G. Doğu Anadolu

2-)Yer kabuğunun çıkıntılı, yüksek, eğimli yamaçlarıyla çevresine hakim ve oldukça geniş bir alana yayılan bölümleri.

3-)Kızgın bir demirle vurulan damga, nişan.

4-)İyileştirmek için vücudun hastalıklı bölümünde kızgın bir araçla yapılan yanık.

5-)Büyük üzüntü, acı
Örnek:Dağda bağın var, yüreğinde dağın var. Atasözü

6-)Yerkabuğunun çıkıntılı, yüksek; eğimli yamaçlarıyla çevresine egemen ve oldukça geniş bir alana yayılan bölümlerine verilen ad.

7-)Çevresindeki araziye göre çok yüksek olan toprak, kaya veya kumdan tepe.

8-)Orman.

9-)Dag, kumaş? üzerindeki oymalı kenar

Bu bilgi faydalı oldu mu ?